Zaburzenia osobowości to utrwalone, niekorzystne wzorce zachowania, myślenia i odczuwania. Ujawniają się one najczęściej w stosunku do samego siebie i innych. Wzorce te mogą być źródłem subiektywnie odczuwanego cierpienia, a także trudności w funkcjonowaniu rodzinnym, społecznym i zawodowym. Wyrażają się niespójnością, nieadekwatnością stylu przeżywania, sztywnością w interpretacji otaczającej rzeczywistości, dysharmonią postaw i zachowań. Objawy zaburzeń osobowości powiązane mogą być z trudnościami w regulacji emocji, w utrzymywaniu satysfakcjonujących relacji międzyludzkich czy w kontroli zachowań impulsywnych.
Czynnikiem wykluczającym diagnozę zaburzeń osobowości są organiczne uszkodzenia mózgu.
Osoba z obsesyjno-kompulsywnym zaburzeniem osobowości (OKZO) nadmiernie koncentruje się na regułach, szczegółach, planach do tego stopnia, że często traci szerszą perspektywę własnej aktywności. Perfekcjonizm ten wiąże się ze ściśle określonymi standardami stawianymi sobie, które są sztywne i niepodatne na zmiany. Mogą one dotyczyć np. produktywności w pracy, ale także organizacji czasu, sposobu żywienia itd. Przyjmowany dogmatyzm może prowadzić do poczucia przymusu wykonywaniu pewnych procedur bez kwestionowania ich zasadności. U niektórych może przejawiać się to też np. poprzez przesadne skąpstwo. Sztywność zachowania wiąże się ze skłonnością do myślenia katastroficznego (jeśli nie spełni się postawionych sobie wymagań).
Pojawianie się natarczywych myśli czy impulsów sprawia duży dyskomfort. Zaabsorbowanie własnymi zadaniami może skutkować niezdolnością do relaksu i odpoczynku, a także trudnościami w sferze relacji interpersonalnych.
Osoby z obsesyjno-kompulsywnym zaburzeniem osobowości często nie przyjmują wsparcia od innych, odczuwają złość, gdy ktoś może swoim działaniem „pokrzyżować ich plany”. Trudności we współpracy i odrzucanie innych, prowadzą do problemów w sferze związków międzyludzkich. Osoby anankastyczne często racjonalizują własne uczucia, nie potrafią adekwatnie reagować na stany emocjonalnie innych oraz przypisują im niewłaściwe intencje.
Nieelastyczność i surowość może objawiać się także w sferze moralnej. Dążenie do doskonałości osoby anankastycznej częstokroć nie jest podzielane i uznawane przez otoczenie, co może wywoływać uczucie gniewu i urazy.
W celu diagnozy zaburzeń osobowości czy innych zaburzeń psychicznych konieczna jest konsultacja ze specjalistą psychiatrą lub psychologiem. Podstawową metodą leczenia zaburzeń osobowości jest psychoterapia.