Asertywność oznacza wyrażanie osobistego zdania, uczuć, potrzeb i oczekiwań przy jednoczesnym zachowaniu szacunku dla każdej ze stron. Człowiek kierujący się postawą asertywną zna swoje prawa i umie wyznaczać granice drugiej osobie. To pakiet cennych umiejętności, które każdy z nas może kształtować i doskonalić przez całe życie. Zobacz, czym jest asertywność i jak być asertywnym w pracy i w relacji z innymi osobami.
Czym jest asertywność?
Zachowanie asertywne to wypracowana zdolność wyrażania swoich myśli, emocji i potrzeb w sposób bezpośredni, jasny i szanujący zarówno siebie, jak i innych. To postawa, którą cechuje prezentowanie siebie, a więc własnego zdania, poglądów, opinii i woli w sposób pewny, stanowczy i otwarty.
Wielu osobom słowo asertywność kojarzy się głównie ze ,,sztuką mówienia NIE’’, a więc umiejętnością wyrażania sprzeciwu i odmawiania w danej sytuacji. Inni z kolei postawę asertywną przyrównują do umiejętności panowania nad sobą (autokontroli) i stoickiego spokoju. Z pewnością znajdzie się również niejedna osoba, która zdefiniowałaby asertywność, jako przesadna dbałość o własne interesy, a nawet agresywność w dążeniu do własnych planów i stawianie osobistych celów ponad dążenia innych osób. Jaka jest prawda? Co w rzeczywistości oznacza bycie asertywnym w życiu prywatnym i zawodowym Jakie zachowania cechują osobę asertywną?
Asertywny w każdej sytuacji albo w ogóle?
W dobrze nam znanej sytuacji, w normalnych warunkach i otoczeniu, do którego przywykliśmy, łatwiej jest zachować postawę asertywną i wyrażać swoje zdanie. Mniej prawdopodobne, że uda nam się uzewnętrznić postawę asertywności w innych, mniej sprzyjających warunkach lub okolicznościach (np. podczas przemęczenia lub choroby, sytuacji stresogennej). Na wdrażanie w życie asertywności wpływa bowiem wiele bodźców zewnętrznych, jak i czynników wewnętrznych.
Pamiętajmy zatem, że asertywność nie jest cechą wrodzoną i niezmienną. To szereg umiejętności, których uczymy się każdego dnia w różnych okolicznościach. Możemy je wykorzystywać w codziennym życiu, ale nie oznacza to, że robimy to w każdej sytuacji.
Jak zachowuje się osoba asertywna?
Stoicki spokój osoby asertywnej, jej opanowanie i wysoki poziom kontroli własnych emocji w absolutnie każdej sytuacji to mity. Nieprawdą będzie także nazwanie osoby asertywną, która przejawia postawę wojowniczą i natrętną w dążeniu do własnych celów.
Umiejętność wyrażania własnego zdania najczęściej towarzyszy osobom, które znają swoje mocne strony i których cechuje ukształtowany adekwatny do rzeczywistości obraz własnej osoby. To przede wszystkim człowiek uczciwy w relacjach i podejmowanych decyzjach. Nigdy nie działa kosztem innych. Potrafi wykazać się trafną i adekwatną do sytuacji reakcją, szanując przy tym nie tylko osobiste interesy, lecz i interesy pozostałych osób z otoczenia. Osoba taka daleka jest więc od egoizmu, manipulacji, bezwzględności i emocjonalnego chłodu.
Wprost przeciwnie. Stawia granice, ale dostrzega też granice postawione przez innych. Potrafi cierpliwie, ale i konsekwentnie, dosadnie i wytrwale przedstawiać swoje racje oraz bronić praw. Nie poddaje się naciskom i nie jest uległa. Wszystko to robi bez nachalności, agresji i uprzykrzania się. Z drugiej strony cechuje ją umiejętność słuchania, otwartość na zmiany (gdy uzna je za korzystne i zrozumiałe) oraz pokorne przyjmowanie konstruktywnej krytyki, cennych wskazówek i opinii na dany temat.
Jak wyrobić w sobie asertywność?
Asertywność to umiejętność, którą można aktywnie rozwijać przez całe życie. I to jest zdecydowanie najbardziej pozytywna informacja w tym artykule. Kształtowanie tej postawy to długotrwały proces.
Dzieci kształtują w sobie te nowe umiejętności i postawy w codziennym życiu, poprzez naśladowanie dorosłych i ich zachowania asertywne. Nazywamy to modelowaniem, które najczęściej przebiega w sposób nieświadomy i bardzo naturalny. A co z nami dorosłymi? Czy możemy wypracować w sobie cały pakiet umiejętności, dzięki którym postawa asertywna będzie ważną częścią naszych codziennych decyzji?
Najskuteczniejsze są różnego rodzaju treningi, ćwiczenia, warsztaty i szkolenia prowadzone przez doświadczonych w tym temacie specjalistów. Trening asertywności może być przeprowadzany np. przez psychologa lub psychoterapeutę zarówno w formie indywidualnej, jak i grupowej.
Głównym założeniem treningu asertywności jest wprowadzenie konkretnych zachowań, postępowania i reakcji na daną sytuację. To starannie opracowane moduły, na których uczestnik ćwiczy umiejętność stawiania własnych granic, wyrażania swoich uczuć w sposób konstruktywny, jak i podejmowania decyzji zgodnej ze swoją wolą.