Fobia szkolna to jeden z rodzajów zaburzeń lękowych, którego charakterystyczną cechą jest stale utrzymująca się niechęć i odmowa chodzenia do szkoły. Jest to problem, który dotyka zarówno dzieci rozpoczynające edukację przedszkolną i wczesnoszkolną, jak i młodzież wkraczającą w kolejne etapy edukacji. Czym objawia się lęk szkolny. Jak pomóc dzieciom, które doświadczają niekontrolowanego lęku i stresu związanego z uczestnictwem w zajęciach szkolnych.
Czym jest fobia szkolna?
W Klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania fobia szkolna znajduje się na liście fobii społecznych pod postacią zaburzeń lękowych. Potocznie fobia szkolna określana jest jako lęk przed szkołą. Jest to silnie manifestujący się strach przed chodzeniem do szkoły, kontaktem z rówieśnikami i nauczycielami.
Należy wyraźnie podkreślić, że zaburzenia lękowe nie są lenistwem dziecka i wynikiem braku zainteresowania edukacją. Fobia szkolna jest intensywnym, niekontrolowanym lękiem, który sprawia, że dziecko doświadcza stresu już na samą myśl o zajęciach szkolnych.
Z tego też powodu każda długo utrzymująca się odmowa uczestnictwa w lekcjach nie powinna być ignorowana. Wzmożony lęk, niepokój przed wyjściem z domu na zajęcia, unikanie szkoły oraz skarżenie się na różnego rodzaju bóle fizyczne to dolegliwości, które nie powinny być przez rodziców bagatelizowane. Każda z nich stanowi sygnał, który powinien być zweryfikowany przez specjalistę.
Możliwe przyczyny fobii szkolnej
Fobia szkolna ma różne przyczyny i podłoże. Źródłem lęku mogą być: stres przeżywany w środowisku domowym, wzorce rodzinne i style wychowywania, sytuacje rodzinne (np. rozwód rodziców, śmierć bliskiej osoby, przeprowadzka), prześladowanie psychiczne i fizyczne dziecka, lęk separacyjny w okresie wczesnego dzieciństwa.
Trudności w nauce, warunki szkolne, niska samoocena i cechy osobowości mogą przyczynić się do rozwoju problemów emocjonalnych ucznia.
Objawy fobii szkolnej
Pamiętajmy, że fobia szkolna może objawiać się na różne sposoby i w różnym stopniu nasilenia. Wymienione wyżej objawy stanowią jedynie sygnał dla rodziców i opiekunów, aby pogłębić diagnostykę u specjalisty i skonsultować z nim pojawiające się u dziecka symptomy. Zarówno w przypadku występowania pojedynczych objawów, jak i szeregu symptomów nie należy zwlekać z konsultacją z lekarzem i/lub psychoterapeutą.
Jak pomóc dziecku w walce z zaburzeniami lękowymi
Leczenie fobii szkolnej bez względu na wiek wymaga całościowych działań rodziców, szkoły i psychoterapeuty. Kompleksowa terapia dzieci i psychoedukacja rodziców to kluczowe kwestie. Aktywny udział w psychoterapii, nauka zachowań asertywnych w wieku wczesnoszkolnym, dbałość o poczucie bezpieczeństwa dziecka, odprężenie psychiczne, to działania, które mogą zapobiegać nasilaniu i utrwalaniu się objawów fobii.